قاصد پژوهش‌های واقعبینانه
یادآوری: نسخۀ PDF این گزارش را از اینجا دانلود نمایید.
مقدمه
این گزارش وضعیت افغانستان در ماه نومبر سال 2020م را مورد بررسی قرار داده است. در عرصۀ سیاسی، در این ماه کنفرانس جینیوا، نخستین سفر عمران خان به کابل، پروسۀ تشکیل کابینه و بگومگوها میان مجلس نماینده‌گان و حکومت، و قضیۀ تشکیل شورای عالی مصالحۀ ملی موضوعات مهم این ماه بود. در کنفرانس جینیوا بیشتر روی ادامه حمایت مالی جامعۀ جهانی در سال‌های آینده از افغانستان تمرکز صورت گرفت و از گفتگوهای جاری بین الافغانی اعلام حمایت نمود. در جانب دیگر، شماری از نامزد وزراء از مجلس نماینده‌گان رأی اعتماد به دست آورد، هرچند به دلیل اظهارات امرالله صالح معاون نخست رئیس جمهور مبنی بر فساد اداری اعضای مجلس تا حدی بی باوری میان قوۀ مقننه و قوۀ اجرائیه حکومت نیز به وجود آمد. همچنان، در عرصۀ صلح بن‌بست مذاکرات بین الافغانی در جریان ماه نومبر، و انتخابات ریاست جمهوری امریکا و تاثیر آن بر پروسۀ صلح افغانستان موضوعات مورد توجه در عرصۀ روند صلح بود. هرچند بن‌بست مذاکرات بین الافغانی تا روزهای اخیر ماه نومبر ادامه داشت، ولی در روزهای اخیر این ماه پیشرفت‌ها به سوی شکست این بن‌بست نیز به چشم خورد. در عرصۀ امنیتی، شمار از حملات مرموز و خونین در طول این ماه نگرانی‌های گستردۀ افغان‌ها را در پی داشت. تفصیل و تحلیل موضوعات مذکور و سایر قضایای مهم این ماه را در این گزارش می‌خوانید.
وضعیت سیاسی
کنفرانس جینیوا
کنفرانس جینیوا برای کمک‌ها وهمکاری‌های جامعۀ بین المللی با افغانستان به تاریخ 23 و 24 ماه نومبر با اشتراک حضوری و مجازی نماینده‌گان نزدیک به 100 کشور و سازمان‌های بین المللی تدویر یافت که در آن ده‌ها کشور کمک‌های خویش با افغانستان را اعلام کرد.
این کنفرانس در حالی برگزار می‌گردد که افغانستان هنوز هم در مبارزه با فساد اداری موفق نبوده و بی‌اعتمادی گسترده در مورد مصرف کمک‌های جهانی با افغانستان، نزد جهانیان موجود است. به همین دلیل و برای جلب کمک‌های جامعۀ جهانی، رئیس جمهور غنی چند روز پیش از برگزاری این کنفرانس یک کمیسیون جدید مبارزه با فساد اداری را ایجاد و یک روز پیش از این کنفرانس مراسم تحلیف اعضای این کمیسیون در حضور رئیس جمهور در ارگ ریاست جمهوری برگزار شد. با این هم، باور این است که اقدامات حکومت افغانستان در مبارزه با فساد اداری در سال‌های گذشته بی‌تاثیر بوده و مبارزه با فساد اداری در افغانستان به تدویر نشست‌ها و مقررات روی کاغذ محدود بوده است. از این رو، طالبان نیز در کنار استقبال از کمک‌های جامعۀ جهانی با افغانستان از جامعۀ جهانی خواست تا کمک‌های خویش با افغانستان را با آنان هماهنگ کند.
این کنفرانس با اعلام حدود 13 میلیارد دالر حمایت مشروط مالی از افغانستان در چهار سال آینده به پایان رسید و اشتراک کننده‌گان آن در کنار اعلام کمک‌ها، از گفتگوهای جاری بین الافغانی نیز اعلام حمایت کرد و خواستار آتش‌بس فوری از جهت‌های جنگ جاری شد. در این میان، ایالات متحده نصف کمک‌های خویش (300 ملیون دالر) را مشروط به پیشرفت در پروسۀ صلح اعلام کرد.
روابط کابل – اسلام آباد
روابط افغانستان و پاکستان همواره با بی‌اعتمادی‌ها همراه بوده است و این بی‌اعتمادی‌ها نیز بیشتر از قضیۀ دیورند، نقش هند در افغانستان و از اتهام‌های حمایت پاکستان از طالبان در طول دو دهۀ گذشته سرچشمه می‌گیرد. از آنجاییکه هر دو کشور همواره تلاش کرده تا این بی‌باوری‌ها را از بین ببرند و از سوی دیگر در حال حاضر پروسۀ صلح افغانستان نیز به مرحلۀ حساسی رسیده است و افغانستان خواهان همکاری صادقانه پاکستان در پروسۀ صلح است، عمران خان نخست وزیر پاکستان با نخستین سفر رسمی خویش به افغانستان تلاش کرد روابط پرتنش دو کشور را بهبود ببخشد.
عمران خان در این سفر یک‌روزۀ خویش به کابل با رئیس جمهور غنی و سایر مقام‌های بلندپایۀ حکومت افغانستان دیدار کرد و وعدۀ همکاری‌های دوجانبه در صلح افغانستان را به جهت افغانی سپرد. او در کنفرانس مشترک مطبوعاتی بعد از ملاقات با رئیس جمهور غنی گفت: “مردم و حکومت پاکستان مانند افغان‌ها نگرانی دارند و خواستار صلح در افغانستان اند، چون افغان‌ها بیشتر به صلح نیاز دارد”. به گفتۀ او، افغانستان و پاکستان هر دو باید طالبان را تشویق کنند تا به گفتگوهای صلح آماده شوند. رئیس جمهور غنی نیز در این نشست گفت که هر دو کشور باید احترام متقابل بین خود داشته باشند و به یک تفاهم مشترک برسند.
همزمان با سفر عمران خان به کابل، رئیس جمهور افغانستان فرمان رهایی شماری از زندانیان پاکستانی را نیز صادر کرد. هرچند برخی سیاسیون افغان واکنش منفی به این اقدام رئیس جمهور نشان داد، ولی پاکستان آن را یک اقدام دوستانه خواند و از آن استقبال کرد. در طول دو دهه گذشته، افغانستان همواره به امتیازهایی برای پاکستان قایل شده تا در پروسۀ صلح همکاری صادقانه نماید، ولی این تلاش‌های حکومت‌های افغانستان تا هنوز بی‌نتیجه بوده و بالعکس به دلیل همین امتیازات روابط میان دو کشور متشنج شده است. پس از تشکیل حکومت وحدت ملی، رئیس جمهور اشرف غنی تلاش کرد تا روابط با پاکستان را بهبود بخشد، ولی زمانی که پاکستان در آغاز گفتگوهای رو در رو میان طالبان و حکومت افغانستان ناکام ماند، روابط دو کشور نسبت به هر زمان دیگر به وخامت گرایید و حتی در مناطق مرزی گواه درگیری‌هایی میان نظامیان دو کشور نیز بودیم.
در سفر اخیر عمران خان به کابل یک سند جدید میان دو کشور نیز به امضا رسید که در آن حکومت‌های دو کشور برای انکشاف همکاری‌ها برای صلح و ثبات، پیشرفت اقتصادی، بازگشت مهاجرین افغان و روابط بین ملت‌های دو کشور تعهد سپرده‌اند و میکانیزم عملی ساختن این تعهدات را نیز مشخص ساخته اند. در این سند همچنان گفته شده که برای تقویت همکاری‌های دوجانبه سران دو کشور به شکل نوبتی به کابل و اسلام آباد سفر نمایند. از این رو، گفته می‌شود که رئیس جمهور غنی نیز در ماه‌های آینده به اسلام آباد سفر کند.
هرچند در این اواخر چنان می‌نماید که پاکستان تحت فشارهای جامعۀ جهانی به خصوص ایالات متحده امریکا تا حدی گام‌هایی در راستای همکاری با پروسۀ صلح افغانستان برداشته است، ولی در کل تحلیل وضعیت این است که حکومت ملکی پاکستان نقش کلیدی در سیاست‌های این کشور در قبال افغانستان ندارد و سفر عمران خان نیز نتایج آنچنانی که حکومت افغانستان توقع دارد، در پی نداشته باشد.
روند تشکیل کابینه و تنش‌ها میان حکومت و مجلس نماینده‌گان
رئیس جمهور رغنی پس از تاخیر چند ماهه، بالآخره ماه گذشته (21 اکتوبر) نامزد وزرای کابینه را برای اخذ رای اعتماد به مجلس نماینده‌گان معرفی کرد. یک ماه بعد از معرفی نامزد وزراء به مجلس نماینده‌گان، شماری از آنها به تاریخ 21 نومبر رای اعتماد از مجلس را نیز به دست آورد، ولی پروسۀ نامزد وزرای متباقی به دلیل تنش‌ها میان حکومت و مجلس نماینده‌گان تا اواخر ماه نومبر با تاخیر مواجه شد.
امرالله صالح معاون نخست ریاست جمهوری در سخنرانی خویش در روز دوم کنفرانس جینیوا برخی اعضای مجلس نماینده‌گان را به فساد اداری متهم کرد و گفت که فساد برخی اعضای مجلس نماینده‌گان خیلی گسترده است، ولی متاسفانه افغانستان تا هنوز نتوانسته است که اعضای پارلمان را به میز محاکمه بکشاند. به گفتۀ او، به منظور تامین عدالت باید به مصوونیت اعضای پارلمان خاتمه داده شود. وی افزود که اعضای پارلمان برای پذیرفته شدن خواسته‌های شان، وزراء را به سلب اعتماد تهدید می‌کنند.
اظهارات آقای صالح واکنش تند مجلس نماینده‌گان را در پی داشت و پروسۀ اخذ رای اعتماد از مجلس نماینده‌گان را متوقف کرد. اعضای مجلس سخنان امرالله صالح را غیرمسؤولانه خواند و تصمیم گرفت که از وی به مراجع عدلی و قضایی کشور شکایت کند. به گفتۀ آنها، معاون رئیس جمهور باید برای اثبات اتهام‌های خویش ثبوت و اسناد ارائه نماید.
با وجود این بگومگوها میان مجلس نماینده‌گان و حکومت، در اواخر ماه نومبر بار دیگر پروسۀ اخذ رای اعتماد از مجلس نماینده‌گان آغاز شد و در گروه دوم نامزد وزراء، نامزد وزیران اطلاعات و فرهنگ و امور زنان موفق به اخذ رای اعتماد از مجلس نماینده‌گان نیز نشدند. اینکه ممکن شماری از نامزد وزراء موفق به اخذ رای اعتماد از مجلس نخواهند شد، سرنوشت وزارت‌های مربوطه چه خواهد شد، به نظر نمی‌رسد که به دلیل اختلافات داخلی میان رئیس جمهور و رئیس شورای عالی مصالحه ملی به زودی روی نامزد وزراء توافق صورت گیرد. هرچند رئیس جمهور تعهد سپرده است که برعکس کابینه دورۀ حکومت وحدت ملی که شماری از وزراء تا پایان دوره حکومت برای سال‌ها به حیث سرپرست ایفای وظیفه نمودند، این بار فرهنگ سرپرستی را خاتمه می‌دهد.
جنجال‌های تشکیل شورای عالی مصالحه ملی
کشمش‌های سیاسی ناشی از نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال 2019م با امضای توافق سیاسی میان گروه‌های پیشتاز انتخاباتی پس از چندین ماه کشمکش سیاسی به پایان رسید و به تاریخ 17 ماه می2020م سند توافق سیاسی میان آنها به امضا رسید که به موجب آن داکتر عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه ملی تعیین شد، ولی تشکیلات رسمی این شورا تا هنوز (پایان ماه نومبر) اعلام نشده است.
در ماه اگست رئیس جمهور غنی طی فرمانی اعضای این شورا را اعلام کرد که با مخالفت داکتر عبدالله مواجه شد و تاکید کرد که تعیین اعضای این شورا از صلاحیت‌های خودش است. در کنار این شماری از سیاسیون نیز این فرمان را نپذیرفت و از عضویت در این شورا ابا ورزیدند.
پس از افشا شدن مخالف ریاست جمهوری با توافق تیم‌های مذاکرات بین الافغانی روی طرزالعمل مذاکرات، بار دیگر خواست‌های تشکیل شورای عالی مصالحه ملی افزایش یافت. نماینده گی اتحادیۀ اروپا در افغانستان از دولت خواست تا هرچه زودتر شورای عالی مصالحه ملی عملا تشکیل و فعالیت خویش را آغاز نماید. این خواست‌ها بیشتر به دلیل توافق روی صلاحیت‌های تصامیم و توافقات در پروسۀ صلح به داکتر عبدالله است، ولی در چند ماه گذشته ثابت شد که داکتر عبدالله هنوز هم نقش کلیدی در پروسۀ صلح ندارد و تصامیم مهم را هنوز هم رئیس جمهور اتخاذ می‌کند. از این رو، به تاریخ 29 نومبر حامد کرزی رئیس جمهور پیشین، داکتر عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه ملی، و عبدالرب رسول سیاف رهبر جهادی با رئیس جمهور غنی در ارگ دیدار کردند و روی تشکیلات این شورا و نخستین نشست آن بحث کردند. گفته می‌شود که این نشست به منظور قانع ساختن حامد کرزی و عبدالرب رسول سیاف نیز بوده است. به نظر می‌رسد که شورای عالی مصالحه ملی در اوایل ماه دسمبر تشکیل گردد.
پروسۀ صلح
ادامه بن بست مذاکرات بین الافغانی
مذاکرات صلح میان نماینده‌گان گروه طالبان و حکومت افغانستان به تاریخ 12 سپتمبر 2020 در دوحه قطر آغاز گردید، ولی با گذشت حدود دونیم ماه (تا پایان ماه نومبر) هر دو تیم روی طرزالعمل مذاکرات به توافق نرسیدند. در اواخر ماه نومبر گزارش‌هایی به نشر رسید که گویا هر دو تیم روی طرزالعمل به توافق رسیده اند، ولی به دلیل مخالفت رئیس جمهور این پروسه با تاخیر و تعویق مواجه شده است {اینکه روی طرزالعمل مذاکرات بین الافغانی در اوایل ماه دسمبر توافق صورت گرفت، جزئیات و تحلیل آن در گزارش ماه دسمبر خواهید خواند}.
حفیظ منصور یکی از مذاکره کننده‌گان حکومت در مذاکرات دوحه برای نخستین بار افشا کرد که هر دو تیم روی طرزالعمل مذاکرات به توافق رسیده اند، ولی ریاست جمهوری افغانستان با آن مخالفت می‌کند که به گفتۀ او، مخالفت رئیس جمهور مانع پیشرفت این روند نخواهد شد. یک روز پیش از این اظهارات آقای منصور، ریاست جمهوری افغانستان گفته بود که هیچ پیشرفتی در مذاکرات صورت نگرفته و طالبان خواست‌های خلاف منافع ملی می‌کنند.
پس از نشر این گزارش‌ها، سخنگوی دفتر طالبان در قطر به تاریخ 28 نومبر در صفحۀ تویتر خود نوشت: «طرزالعمل مذاکرات بین الافغانی میان هر دو تیم به تاریخ 15 ماه نومبر 2020م در 21 ماده نهایی گردیده و به تاریخ 17 نومبر در حضور نمایدۀ کشور میزبان قرائت و بعد از تایید هر دو تیم یک نسخۀ آن به میزبان نیز سپرده شده است.»
پس از نشر اعلامیۀ طالبان، تیم مذاکراتی حکومت افغانستان توافق کامل روی طرزالعمل مذکرات را رد کرد و گفت: «دو تیم مذاکره‌کننده روی مواد طرزالعمل مذاکرات به استثنای مقدمه آن توافق کرده است، ولی با توجه به اینکه مقدمه این طرزالعمل به بحث و وضاحت بیشتر دو تیم نیاز دارد، به این دلیل به تاریخ 17 نومبر در جلسۀ مشترک که نماینده کشور میزبان نیز در آن حضور داشت، توافق صورت گرفت که طرزالعمل به جلسۀ عمومی تقدیم می‌گردد و بعد از تصویب هر دو تیم نهایی شمرده خواهد شد.» اما سخنگوی دفتر طالبان در قطر در واکنش این اعلامیه تیم مذاکراتی حکومت گفت که تمام مواد طرزالعمل مذاکرات به شمول مقدمه نهایی گردیده است.
گفته می‌شود که در توافق تازه، اختلافات احتمالی در مورد تفسیر مسائل شرعی توسط علمای هر دو طرف حل و فصل خواهد شد، ولی در رابطه به بنیاد مذاکرات بین الافغانی در کنار توافقنامه طالبان-امریکا، خواست مردم افغانستان، تعهد هر دو طرف و خواست‌های مکرر سازمان ملل متحد به عنوان بنیاد این مذاکرات تذکر یافته است.
از یک سو به نظر می‌رسد که تیم مذاکراتی حکومت افغانستان با اختلافات داخلی رو به رو شده و اعضای تیم مذاکراتی توافق نظر ندارند، و از سوی دیگر قضیۀ صلاحیت تیم مذاکراتی حکومت است که پیش از آغاز مذاکرات بین الافغانی نیز در مورد آن نگرانی‌هایی وجود داشت. اینکه تیم‌های مذاکراتی به تاریخ 15 نومبر روی طرزالعمل مذاکرات به توافق رسیده بودند، ولی به دلیل مخالفت ریاست جمهوری با تاخیر مواجه شده بود، نشان دهدۀ آن است که این تیم در سطح پایین نیز صلاحیت تصامیم و توافقات را ندارد و نیاز به توافق ریاست جمهوری پیش از هر تصمیم دارد، چون طرزالعمل مذاکرات بحث اساسی مذاکرات بین الافغانی نیست و نه هم روی سرنوشت آیندۀ کشور تاثیری دارد. قضیۀ صلاحیت تیم مذاکراتی حکومت از یک سو پروسۀ مذاکرات را به شدت طولانی خواهد کرد و از سوی دیگر باعث اخلافات داخلی و واکنش جهت‌های سیاسی کشور نیز خواهد شد. اظهارات حفیظ منصور، عضو تیم مذاکره کنندۀ حکومت نشانگر همین حقیقت است.
انتخابات ریاست جمهوری امریکا و تاثیر آن بر پروسۀ صلح
انتخابات ریاست جمهوری امریکا بر وضعیت افغانستان به خصوص مذاکرات صلح بی‌تاثیر نبوده، چون در کل مذاکرات جاری در دوحه نیز در نتیجۀ توافق طالبان و امریکا و در پی فشارهای امریکا و جامعۀ جهانی آغاز شده است. حتی تحلیل‌هایی نیز وجود دارد که تاخیر در مذاکرات بین الافغانی در دوحه نیز به دلیل انتخابات ریاست جمهوری امریکا بوده است.
هرچند نتیجۀ انتخابات ریاست جمهوری امریکا به نفع نامزد دموکرات به پایان رسید و اگر به دلیل ادعاهای دونالد ترمپ مبنی بر تقلب‌ها در انتخابات، نتایج آن جنجالی نشود، جو بایدن به تاریخ 20 جنوری سال 2021 رسما به حیث رئیس جمهور جدید امریکا آغاز به کار خواهد کرد. ولی از یک سو دونالد ترمپ در جریان مبارزات انتخاباتی خویش گفته بود که تا آخر سال جاری میلادی تمام نیروهای خویش را از افغانستان بیرون خواهد کرد که ممکن پیش از جنوری شمار نیروهای امریکایی به حداقل برسد، و از سوی دیگر به نظر نمی‌رسد که جو بایدن توافق حکومت ترمپ با طالبان را لغو اعلام کند، چون وی نیز طرفدار پایان دادن به جنگ امریکا در افغانستان است.
با این هم، اینکه جوبایدن تاکنون در مورد صلح افغانستان و در کل در مورد جنگ جاری امریکا در افغانستان موقف خویش را روشن نکرده، تمام جهت‌ها در مورد سیاست حکومت جدید امریکا در مورد افغانستان نگران اند. طالبان پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری امریکا، با نشر یک اعلامیه گفتند که توافق دوحه را با کدام شخص نه بلکه با حکومت امریکا امضا کرده‌اند و امید دارند که رئیس جمهور جدید آن کشور نیز به آن متعهد بماند. آنان انتخابات ریاست جمهوری امریکا را قضیۀ داخلی آن کشور عنوان کردند و گفتند که تبدیل و تغییر افراد نباید این توافق را متاثر نماید.
پس از انتخابات ریاست جمهوری امریکا وزیر خارجۀ ایالات متحده نیز به تاریخ 21 نومبر به دوحه سفر کرد و در آنجا با ملا عبدالغنی برادر معاون سیاسی رهبر طالبان و رئیس دفتر طالبان در قطر دیدار کرد. در این ملاقات روی خروج نام‌های افراد طالبان از لست سیاه سازمان ملل متحد، آزادسازی زندانیان متباقی طالبان و راه‌حل برای بن‌بست مذاکرات بین الافغانی بحث و تبادل نظر کرد. سفر مایک پومپیو به دوحه نشان می‌دهد که حکومت فعلی امریکا در رابطه به پروسۀ صلح افغانستان و خروج نیروهای خویش از افغانستان به جدیت عمل می‌کند.
وضعیت امنیتی
در جریان ماه نومبر نیز جنگ و خشونت‌ها در سطح تمام کشور جریان داشت، ولی برخی حوادث باعث نگرانی‌های جدید در رابطه به وضعیت امنیتی گردید. حمله خونین بر پوهنتون کابل در اوایل این ماه و مرموز بودن این حادثه، نگرانی‌های گسترده را در پی داشت. پس از این حمله به پوهنتون‌های دولتی و خصوصی از طرف امنیت ملی افغانستان هشدار داده شد که ممکن هدف حملات مشابه قرار گیرند و به همین دلیل در کنار تهدید گسترش موج دوم وبای کرونا تمام مراکز تعلیمی و تحصیلی تا ماه حوت سال جاری رخصت اعلام شدند. حملۀ دیگر مشابه در اواخر ماه نومبر در بامیان رخ داد که طالبان دست داشتن در آن حمله را نیز رد کردند. همچنان حملات راکتی بر شهر کابل نیز از طرف طالبان رد و نکوهش شدند. این حوادث و پیچیده‌گی وضعیت امنیتی نگرانی‌هایی گسترده را ایجاد کرد، چون در ماه اکتوبر نیز یک مرکز تعلیمی بنام کوثر دانش در غرب کابل مورد حملۀ مشابه قرار گرفته بود که بیش از 25 تن در آن کشته و حدود 50 تن دیگر زخم برداشتند. مسؤولیت آن حمله را گروه داعش به عهده گرفت، هرچند حقیقی بودن اعلامیه داعش در مورد آن حمله تا هنوز تصدیق نشده است.
اینکه در ماه گذشته (اکتوبر) حملات خونین و افزایش خشونت‌ها به خصوص جنگ هلند واکنش‌های افغان‌ها و جهانیان را در پی داشت، طالبان در جریان ماه نومبر حملات گروهی بر مراکز ولایات را انجام ندادند. هرچند برخی حملات خونین در ولایات مختلف از جمله غزنی و بدخشان در جریان ماه نومبر نیز رخ داد و ولسوالی دهراوود ولایت ارزگان نیز به تاریخ 13 نومبر به دست طالبان سقوط شد.
حوادث بزرگ امنیتی
در ماه نومبر ولایات کابل، قندهار، غزنی، بدخشان و بامیان شاهد حملات خونین نسبت به سایر ولایت بودند. در اوایل ماه نومبر طالبان در ولسوالی‌های ارغنداب، ژیری و پنجوایی حملات هماهنگ و گسترده را انجام دادند که در نتیجۀ آن ده‌ها فرد ملکی، جنگجویان طالب و نیروهای افغان کشته و صدها تن دیگر زخمی شدند.
به تاریخ 2 نومبر جنگجویان داعش پوهنتون کابل را مورد هدف حملات گروهی قرار داد که بربنیاد برخی منابع موثق 32 محصل و یک پولیس در آن کشته و 47 تن دیگر زخمی شدند. هرچند وزارت داخلۀ افغانستان تلفات این حمله را 22 تن کشته و 27 تن دیگر زخمی اعلام کرد. طالبان با نشر یک اعلامیه، این حمله را نکوهش کرد و حکومت را متهم کرد که در پشت این حمله نقش دارد. نشر یک ویدیوی جعلی منسوب به گروه داعش در مورد رد کردن این حمله، مرموز بودن بیشتر این حادثه را نشان می‌داد که در آن چند تن به شکل ویدیوهای معمول این گروه در لباس جنگجویان داعش ظاهر می‌شوند و این حمله را به طالبان نسبت می‌دهد، ولی این ویدیو از طرف محققان بین المللی مسخره و جعلی عنوان شد.
همچنان سقوط یک ولسوالی بدخشان، حملات راکتی بر شهر کابل و انفجار خونین در ولایت بامیان سایر حوادث خونین در جریان این ماه بود. در ولسوالی مایمی ولایت بدخشان به تاریخ 19 نومبر در حملات گروهی طالبان به شمول قوماندان امنیه، آمر امنیت و آمر استخبارات حد اقل 28 تن از منسوبین امنیتی این ولسوالی کشته شدند و این ولسوالی به دست طالبان سقوط کرد. به تاریخ 21 نومبر شهر کابل مورد حملات راکتی قرار گرفت و حدود 23 راکت بر شهر کابل اصابت کرد که در نتیجۀ آن 10 فرد ملکی کشته و بیش از 50 تن دیگر زخمی شدند. به تاریخ 24 نومبر در مرکز ولایت بامیان 17 فرد ملکی و یک پولیس ترافیک در نتیجۀ یک انفجار خونین کشته و حدود 60 تن دیگر زخمی شدند. ولایت بامیان یکی از ولایت‌های امن‌تر کشور است که معمولا فعالیت طالبان در آن کمتر به چشم می‌خورد.
در اواخر ماه نومبر نیز ده‌ها نیروی امنیتی در اثر حملۀ خونین طالبان در غزنی کشته شدند و ده‌ها فرد دیگر زخم برداشتند. این حملۀ موتربمب به تاریخ 29 نومبر بر کندک اردوی ملی در شهر غزنی صورت گرفت که در نتیجۀ آن 30 تن کشته و 28 تن دیگر زخمی شدند.
در کنار این، نیروهای افغان نیز حملات خونین هوایی را انجام دادند که در کنار افراد طالبان غیرنظامیان نیز در آن متحمل تلفات سنگین شدند. به گونۀ مثال، در نتیجۀ حملات هوایی در ولسوالی ژیری ولایت قندهار 10 فرد ملکی کشته شدند.
تلفات
در جریان ماه نومبر نیز در نتیجۀ خشونت‌های گسترده در میدان جنگ ده‌ها فرد ملکی، نیروهای افغان و جنگجویان طالب کشته شدند. در کنار جهت‌های درگیر جنگ، افراد ملکی به خصوص زنان و کودکان قربانی اصلی این جنگ اند. در یک گزارش تازه سازمان بین المللی حمایت از کودکان گفته است که در 14 سال گذشته همه روزه در افغانستان به گونۀ اوسط پنج کودک کشته و یا معلول شده اند. بربنیاد آمار این گزارش، از سال 2005 الی سال 2019 مجموعا 26025 کودک در افغانستان کشته و یا معلول شده اند. یوناما یا نماینده‌گی سیاسی سازمان ملل متحد در گزارش اخیر خود در مورد تلفات غیرنظامیان گفته بود که در سه ربع سال جاری 2117 فرد ملکی در نتیجۀ جنگ جاری کشته و 3822 دیگر زخمی شده اند.
براساس آمار جمع آوری شده تلفات جنگ از سوی مرکز مطالعات استراتیژیک قاصد، در جریان ماه نومبر حدود 1614 تن از افراد ملکی و جهت‌های درگیر کشته و زخمی شده‌اند که 745 تن آنها کشته و 869 تن دیگر زخم برداشته اند. با توجه به آمار این گزارش‌ها، در این ماه نیز تلفات بیشتر به ترتیب به طالبان، نیروهای حکومتی و مردم ملکی وارد شده است. (جدول-1).
آمار تلفات جنگ در ماه نومبر نشان می‌دهد که میزان تلفات در این ماه نسبت به ماه گذشته (اکتوبر) کاهش یافته است. در ماه اکتوبر مجموعا 1954 تن از افراد ملکی و جهت‌های درگیر جنگ کشته و زخمی شده بودند که 1143 تن آنان کشته و 811 تن دیگر زخمی شده بودند. یکی از عوامل کاهش تلفات واکنش‌های گسترده ملی و بین المللی بر افزایش خشونت‌ها در جریان ماه اکتوبر بود که به دلیل آن حملات طالبان تا حدی کاهش یافت.
با وجود این، غیرنظامیان یکی از قربانیان عمدۀ جنگ در ماه نومبر بودند که بیشتر در حملات گروه داعش و سایر حوادث مرموز متحمل تلفات شدند. مرکر مطالعات استراتیژیک قاصد به عنوان نهاد ناظر تلفات جنگ در کشور تاکید می‌کند که وضعیت جاری خونین در کشور تنها از طریق موفق شدن تفاهم بین الافغانی خاتمه یافته می‌تواند و تا زمانی که روی یک آتش‌بس همه‌شمول توافق صورت نگرفته باشد، زمینه به فعالیت‌ها و حملات خونین گروه‌های تخریبکار مساعد خواهد بود.
جدول-۱: تلفات مجموعی غیرنظامیان و جهت‌های درگیر جنگ (نومبر ۲۰۲۰م)
| نام | کشته | نام | زخمی |
| نیروهای افغان | ۲۵۹ | نیروهای افغان | ۱۹۴ |
| مخالفین مسلح دولت | ۲۸۸ | مخالفین مسلح دولت | ۱۳۳ |
| غیرنظامیان | ۱۹۸ | غیرنظامیان | ۵۴۲ |
| نیروهای خارجی | ـ | نیروهای خارجی | ـ |
| مجموعه | ۷۴۵ | مجموعه | ۸۶۹ |
| مجموع تلفات ۱۶۱۴ | |||
پایان
